त्यक्तभाषात्रयः सो ऽपि गुणाढ्यो द्विजसत्तमः
Guṇāḍhya is the best of Brahmans, he has forsaken the use of the three languages.
Can someone shed any light on which three languages are meant, and why foresaking the use of them is considered a praiseworthy thing.
Thanks,
--
You received this message because you are subscribed to the Google Groups "samskrita" group.
To unsubscribe from this group and stop receiving emails from it, send an email to samskrita+...@googlegroups.com.
To view this discussion on the web visit https://groups.google.com/d/msgid/samskrita/CAJ3b0o8Ln556mM5hQon0qGMLMReAOri3OVxZn1aPNJxt972tWQ%40mail.gmail.com.
To view this discussion on the web visit https://groups.google.com/d/msgid/samskrita/CAJGj9eayoMZ5doZiPWTgCw3ri8AHgopWXzmBWKW5X2X14jq60Q%40mail.gmail.com.
To view this discussion on the web visit https://groups.google.com/d/msgid/samskrita/CAJGj9eayoMZ5doZiPWTgCw3ri8AHgopWXzmBWKW5X2X14jq60Q%40mail.gmail.com.
To view this discussion on the web visit https://groups.google.com/d/msgid/samskrita/CAAdWWbdDV5CMN9wu7AW7RUnWy_dhZQGUhjb6Snr1inT4eQzvJg%40mail.gmail.com.
उक्त्वा खवार्ता भूयोऽपि काणभूतिं जगाद सः ॥११३॥ खास्थ्यं लभे त्वामालोक्य परं खेदमहं श्रितः। त्वदालोकनमाहात्म्यान्मम शापो निवर्तते ॥ ११४ ॥ प्रभावाद्विन्ध्यवासिन्या मयोक्ताश्च महाकथाः । क्षीणशापो वपुस्त्यक्त्वा तत्प्राग्जन्म भजाम्यहम् ॥ ११५ ॥ ... ... ... ... ... ... .."पुनरवस्थितिः । मत्पक्षपाती प्रथमं माल्यवानप्यशप्यत । तस्मै महेश्वरेणोक्ता कथनीया महाकथा ॥ ११६ ॥ त्वं च सम्प्रति तिष्ठेह यावदायाति तेऽन्तिकम् ।
त्यक्तभाषात्रयः सोऽपि गुणाढ्यो द्विजसत्तमः ॥ ११७ ॥
एवं वररुचिस्तत्र काणभूतेर्निवेद्य सः । देमोक्षाय त्वरितमगाद्वदरिकाश्रमम् ॥ ११८ ॥ ततो वररुचिस्त्यक्त्वा योगधारणया वपुः । प्राग्जन्म तत्समासाद्य भगवद्गणतामगात् ॥ ११९ ॥ स गणो माल्यवान्नाम देवीशापादधोभवत् । तत्काले गुरुणा तेन प्रोक्तोऽसौ द्विजसत्तमः ॥ १२० ॥ कमेण विद्याः सर्वाः स समासाद्य प्रसिद्धिमान् । सुप्रतिष्ठितनामानं देशं प्राप प्रकृष्टधीः ॥ १२१ ॥ सातवाहनभूपालमास्थानस्थमवेक्षत। शर्ववर्मादिभि सर्वैर्मन्त्रिभिः परिवारितः। स राजा तममात्यत्वे स्तुतिपूर्व न्यवेशयत् ॥ १२२ ॥ अथाऽसौ राज्यकर्माणि चिन्तयन्मन्त्रिभावतः । ताँस्तानध्यापयच्छिष्यान्गुणाढ्यः सुखमन्वभूत् ॥ १२३ ॥ | कदाचिदथ भूपालो वसन्ते कामिनीसखः । दिव्योद्यानावनी वापीजले चिक्रीड सादरः ॥ १२४ ॥ सपाणियन्त्रधाराभिः सिषेच वरकामिनीः । कामिन्योऽपि प्रजहुस्तं कटाक्षः सह वारिभिः ॥ १२५ ॥ एकदा तस्य क्रीडन्ती नितम्बस्तनगौरवात् । खिद्यमाना क्रमं प्राप वापीमध्ये विलासिनी ॥ १२६ ॥ सिञ्चन्ती सलिलैर्भूपं सा जगादालसालसा। मोदकैर्नाथ मां सद्यः प्रहरेति कृतस्मिता ॥ १२७ ॥ एवं तद्वचनं श्रुत्वा जलप्रहरणात्मकम् । शब्देन च्छलितो राजा मोदकैस्तां तताड सः ॥ १२८ ॥ ततो विहस्य सा राज्ञी पुनरेवमभाषत । राजमवसरः कोऽत्र मोदकानां जलान्तरे ॥ १२९ ॥ उदकैः सिञ्च मा मा त्वं मामित्युक्तं मया हि तत् । .. संधिमात्रं न जानासि माशब्दोदकशब्दयोः ॥ १३०॥ न च व्याकरणं वेत्सि मूर्खस्त्वं कथमीदृशः । इत्युक्तः स तया राझ्या शब्दशास्त्रविदा नृपः ॥ १३१ ॥ ततश्चिन्तापरो मुह्यन्नाहारादिविवर्जितः। चिन्तास्थ इव पृष्टोऽपि नैव किंचिदभाषत ॥ १३२ ॥ पाण्डित्यं शरणं वा मे मृत्युर्वेति विचिन्तयन् । शयनीये परित्यक्तगात्रः संतापवानभूत् ॥ १३३ ॥
उपविश्याथ निकटे मन्त्रिणो ज्ञातमानसाः । कारणं देव कथय वर्तसे विमना इति ॥ १३४ ॥ तष्कृत्वाऽपि तथैवास्त तूष्णीं स सातवाहनः । ततोऽवदत्सुधीः कश्चिद्वादशभिः सह ॥ १३५ ॥ ज्ञायते सर्वविद्यानां मुख्यं व्याकरणं नृप । अहं तु शिक्षयाम्येतत्तुल्यः स्कन्देन चापरः ॥ १३६ ॥ तदहं मासषट्केन देव त्वां शिक्षयामि तत् । ततः खामिकुमारस्य प्रसादात्तदकल्पयत् ॥ १३७ ॥ शिक्षयामास राजानं सुधीः प्राप्तार्थसञ्चयः । राजा कवित्वपाण्डित्यमयीं प्राप च चातुरीम् ॥ १३८ ॥ ततो गुणाट्यस्तद्वीक्ष्य प्रतिज्ञा प्राक्तनीं स्मरन् ।
संस्कृतं प्राकृतं देश भाषामपि समत्यजत् ॥ १३९ ॥
संत्यज्य कृतमौनत्वाद्व्यवहारानसौ ततः। निर्ययौ नगरात्तस्मादिदृक्षुर्विन्ध्यवासिनीम् ॥ १४० ॥ खप्ने स विन्ध्यवासिन्या प्रेषितस्तदगाद्वनम् । यत्र स्थितः काणभूतिः पिशाचैः परिवारितः ॥ १४१ ॥ तत्राऽशृणोत्पिशाचानां परस्परमसौ कथाः। शिशिक्षे चात्र तद्भाषां भाषात्रयविलक्षणाम् ॥ १४२ ॥ पिशाचभाषया तत्र मौनमोक्षकहेतुना। खागतं विदधे काणभूतेर्विन्ध्याटवीस्थितेः ॥ १४३ ॥ मित्रस्य रक्षसो भूतिवर्मणो दिव्यचक्षुषः । वचसा माल्यवन्तं तं गुणान्धं सोऽभ्यगाद्वने ॥ १४४ ॥ काणभूतिः कथां तस्य पुष्पदन्तोदितां ततः । अवर्णयद्गुणाढ्यस्य शापान्तसमयोत्सुक्रः ॥ १४५ ॥ निबबन्ध गुणात्यस्ताश्चतुर्थ्या भाषया कथाः । सप्तैव सप्तभिर्वषैर्ग्रन्थलक्षाणि सप्त सः ॥ १४६ ।। मसीमटव्यामप्राप्य गुणाढ्यः स्वाङ्गाशोणितः । लिलेख ताः कथा दिव्याश्चित्रचारित्रशालिनीः ॥ १४७ ॥ निबद्धास्ता गुणाढ्येन दृष्ट्वा तत्र महाकथाः । त्यक्तशापो गति प्राप काणभूतिनिजां ततः ॥ १४८ ॥ काणभूतेरनुचराः पिशाचास्तत्र ये स्थिताः । तेऽपि दिव्यां कथां श्रुत्वा सर्वे प्रापुर्दिवं ततः ॥ १४९ ॥ इयं बृहत्कथा पृथ्व्यां प्रसिद्धि प्राप्य(प्स्योते कथन् । इति शापान्तसोत्कण्ठो गुणाढ्यः समचिन्तयत् ।। १५० प्राहिणोत्तां कथा सोऽथ सातवाहनभूभुजे । अधिचिक्षेप राजाऽपि तां कथां मदनिष्ठुरः ।। १५१ ।। सानुतापो गुणाढ्योऽपि वह्निकुण्डं ततो व्यधात् । व्याख्याय पत्रमेकै निचिक्षेप च तत्र सः ॥ १५२ ।। देहातिवाहमुत्सृज्य तृणाम्बुमयमादरात् । अशृण्वन्साश्रवस्तत्र तां कथां मृगपक्षिणः ॥ १५३ ।। निराहारेषु शुष्यत्सु तदानीं मृगपक्षिषु । अखादुनि च तन्सांसे मुक्त प्राप रुजं नृपः ॥ १५४ ॥ गुणात्यचरितं श्रुत्वा वनेचरजनात्ततः।
-Mohan ChettoorTo view this discussion on the web visit https://groups.google.com/d/msgid/samskrita/CAJ3b0o8jsDFmmLaoOAoX8fccqqF%3DVbmc7Ti3NjkvUDwtO-XFRg%40mail.gmail.com.
To view this discussion on the web visit https://groups.google.com/d/msgid/samskrita/CAAdWWbdy0%2BV3x0R-XuB6mK_sWpdsjK0ZY3O4NsNT4LR5neegeg%40mail.gmail.com.
To view this discussion on the web visit https://groups.google.com/d/msgid/samskrita/CAJ3b0o-%2B3p%2Bw%3DS9%2BZZNMDXf0SfG9f6Jt%3DF7BuWj2Y2jwRFkcfA%40mail.gmail.com.
To view this discussion on the web visit https://groups.google.com/d/msgid/samskrita/CAAdWWbc23-4u-tMvUGZH407%2BejrVLx99Qgw8g9ap6zQK_YmURQ%40mail.gmail.com.