Pomaklarin Yasami
Pomak
halkidir. Bulgaristan lehçesine benzeyen bir sive ile
konustuklarindan, Bulgar özelliklerine yakin özelliklere sahip
olduklarindan ve Bulgar kültürüne yakin bir kültürde
olmalarindan dolayi çogunlukla Bulgar olarak kabul edilirler. Yine
de Bulgarca olmayan isimlerinden ve Ortodoks Hiristiyanligindan
çok Islamiyet'e bagliliklarindan dolayi ayrilirlar. Pomaklar
muhtemelen Islamiyet'e 1370'lerde geçti. Bulgular Pomaklarin
Islamiyet'i gönüllü olarak kabul etmedigini bunu yapmaya
zorlandiklarini göstermektedir. Zaman geçtikçe asamali olarak
kadinlarin kapanmasi gibi Müslüman aliskanliklarini kabul
etmeye basladilar.
Pomaklarin çogu Bulgaristan'da yasamasina ragmen önemli bir
gurubu da sinirin karsisindaki Yunan bölgesi içindeki Thrace ve
Makedonya'da digerleri de Romanya'da yasarlar. Rodop (Bulgarca)
dilini konusmalarinin yani sira bazi Pomaklar Makedon dilini ya
da Yunanca'yi ikinci dil olarak benimsemislerdir. Yillar boyunca
diger bölge insanlarindan ayri olarak yasamislardir. Yine de
son yüzyil boyunca modernizasyon, Pomaklari dis dünya insaniyla
iliski kurmaya zorlamistir
YASAMLARI NASILDIR ?
Pomak ekonomisi tarim üzerine kuruludur. Baslica ürünleri
çavdar, arpa, misir, keten, patates, tütün ve kenevirdir. Ayni
zamanda inek, keçi ve koyun gibi hayvanlarin yetistiriciligi de
çok önemlidir. Pomak kadinlari mükemmel dokuma kabiliyetleriyle
ünlüdür. Ayni zamanda bir çok Pomak gelirlerini göçebe isçi
olarak kazanir. Pomaklarin günlük yiyecekleri baslica olarak
ekmek, patates ve fasulyeden olusur. Ayni zamanda yogurttan, bir
çok peynir çesidinden, kuzu ve keçi yemeklerinden çok
hoslanirlar.
Pomak çiftçileri tarlalarla ve otlaklarla çevrili kirsal köylerde
yasarlar. Pomak halkinin çogu iki katli evlerde yasarlar. Üst
kat yasama alani olarak kullanilirken alt kat hayvanlara ahir
olarak hizmet eder. Evler geleneksel olarak dökme çatilari ile
birlikte tastan, odundan ve kilden insa edilmistir. Yine de son
zamanlarda bazi Pomaklar tugladan ya da hazir betondan, seramik
kaplamali tavanli evler yapmaya baslamislardir.
Geleneksel olarak Pomaklar besik kertmesi olarak evlenirler.
Dügünler gelin ve damat 15 ile 20 yaslari arasindayken olur.
Evlilikten önce gelin ev esyalarini ve giysileri içeren kendi
çeyizini hazirlar. Islam kanunlari erkege 4 kadin edinme hakki
vermis olsa da Pomaklar arasinda çoklu evlilik hiçbir zaman
siklikla olmaz ve bugünkü zamanda Yunan yasalarinca
yasaklanmistir.
Yunanistan'da yasayan Pomaklar irkçilikla ve zulümle karsi
karsiyadir ve çogunlukla yasal haklardan mahrum
birakilmislardir. Bir çogunun arazisi telafisiz bir sekilde
ellerinden alinmistir ve hareket özgürlükleri
kisitlanmistir. Genellikle arazi satin alamazlar, hükümet
isinde çalisamazlar ya da is lisansi alamazlar. Yunanlilar
Müslüman pasaportlarini tanimamaktadir ve eger bir Pomak
pasaportsuz yurt disina çikarsa bir daha ülke sinirlari içine
girmesi yasaklanmistir.
INANÇLARI NELERDIR ?
Pomaklarin neredeyse hepsi Müslüman'dir ve dinleri etnik
kimliklerinde önemli bir rol oynar. Ancak çogu Pomak arasinda
Islam gerekliliklerini uygulama noksanligi vardir. Dilleri bile
Islam inanci ve gelenekleri için hayati olan çogu kelimeden
yoksundur. Bir çok Hiristiyan bayramina uymalarina ragmen Pomaklar
Müslüman din adamlarini neredeyse tanimamaktadirlar.
Ramazanda(Islam yilinda 9.ay) oruç tutmak ve diger Müslümanlik
adetlerine bir zamanlar uyuluyordu. Ancak bu gün bu aliskanliklar
çogunlukla yok oldu. Yüzyillardir Pomaklarin diger
Müslümanlardan ayri olarak izole edilmeleri, inançlarinin bir
engel olmaksizin hristiyanlikla karismasina izin vermistir.
NOT:Bu yazi ingilizce aslindan çevrilmistir.