MENING: Gebroeders Karamazow
Martin Opdop
De Gebroeders Karamazow, van Fjodor Dostojewski. Ook Martin had maar een
week vakantie, en hij had alleen dit ene boek meegenomen dat hij precies
in die week heeft kunnen uitlezen. En wat een week was dat! Martin weet
zeker dat hij ingrijpend veranderd is nadat hij dit boek gelezen heeft.
Wat is de verandering? Tja. Hij is nu iemand die de Gebroeders Karamazow
gelezen heeft, kan hij alleen maar zeggen.
Martin had nog nooit een roman van Dostojewski gelezen, moet hij
bekennen. Hij heeft lang gedacht dat je als mens moet kiezen tussen
Tolstoj of Dostojewski (er is een boek van George Steiner dat zo heet:
Tolstoj or Dostojewski). Maar natuurlijk is dat onzin, zoals veel
zogenaamde keuzes waarvan mensen zo ongeveer hun leven laten bepalen
onzin zijn (Mulisch of Reve? Windows of Apple? Horatius of Catullus?) Je
hoeft helemaal niet te kiezen. Het is voor Martin voortaan: Tolstoj of
Dostojewski.
Als middelbare scholier heeft Martin bovendien de kwalijke invloed
ondergaan van Karel van het Reve. Die zegt in zijn Geschiedenis van de
Russische Literatuur over de GK eigenlijk alleen dat er allrlei figuren
in voorkomen die hij niet tot zijn vrienden zou willen rekenen, maar
bovendien zegt hij dat hij lang lid is geweest van de geheime
anti-Dotojewski-club, waar onder andere ook Nabokov toe zou behoren.
Martin heeft lang gedacht dat hij dan ook tot die anti-Dostojewski-club
zou moeten horen. Ook al onzin. Trouwens, als er een anti-Nabokov-club
bestond, dan zou Martin daar pas interesse voor hebben. Maar dit
terzijde. (Martin heeft nog even het boek van Vh Reve doorgekeken en
ineens viel het hem op hoe flauw en oppervlakkig al die anekdotes vaak
zijn en hoeveel beter je dan maar meteen echt Dostojewski of Tolstoj of
Toergenjew kan lezen.)
Want jongens, wat een prachtig boek is dat, de GK. Het boek is 960
bladzijden lang (Martin las de vertaling uit de Russische Bibliotheek
van Van Oorschot) en Martin heeft zich daarbij werkelijk op geen
bladzijde verveeld. Althans, nu, Martin geeft toe dat hij de eerste 100
bladzijden misschiennog een ietsiepietsie moeite had, maar die schrijft
hij achteraf toe aan het schijndilemmamet Tolstoj en aan Karel van het
Reve.
Nu worstelt het boek met allerlei problemen waarmee Martin ook worstelt
zoals vooral: wie is de schuld van alle ellende? Martin dacht altijd om
de een of andere reden dat Dosto zo'n soort zwever was die een soort
'typisch' Russische 'spiritualiteit' uitdroeg, maar daar is niks van
aan. Werkelijk elk mogelijk standpunt, bijvoorbeeld op het gebied van de
godsdienst, wordt in dit boek met ewvenveel verve door iemand verdedigd.
(Dat mist Martin vaak in boeken: dat er allerlei verschillende meningen
in worden uitgedragen, veel te veel schrijvers beperken zich tot het
uitdragen van een zogenaamd consistent wereldbeeld, maar dat
interesseert Martin meestal nu echt geen lor.)
Ach, Martin weet eigenlijk niet wat hij verder over dit boek moet
zeggen. Hij betreurt alle jaren van zijn leven dat hij de GK nog niet
gelezen had, echt waar. Mensen, haast u toch, als u net zo dom bent
geweest als Martin.