Estona gazetaro - Eesti ajakirjandus
Peeter
koncernajn notojn dum sia vivo. Pri posta periodo mi ne scias
kompletajn kolektojn. Felicxe nun, dum ekzisto de interreta-komputila
erao multon eblas trovi en la reto.
Mi trarigardis en la reto la jxurnalon "Parnu Postimees" 2002 - 2007
kaj trovis la vorton esperanto nur en 12 artikoloj. Kelkaj el ili
nenian rilaton al esperanto havas. El vidpunkto de niaj celoj
interesaj estas nur 4 artikoloj:
1. "Parnu Kuninga pohikooli tudruk kaitses Ameerikas laste
oigusi" (Knabino de la Baza Lernejo de Kuninga strato defendis en
Ameriko rajtojn de infanoj) de Silvi Kanoshina 22.05.2002 (+foto de
Diana kaj Peeter Aitai).
http://vana.www.parnupostimees.ee/index.html?op=lugu&rubriik=77&id=10720&number=286
2. "Parnu: leinajalakas, mis paases maharaiumisest" de Olaf Esna
30.06.2003 kio diras ke 13.aprilo 1938 kantis La Gekoruso de Parnua
Esperanto-Societo.
http://vana.www.parnupostimees.ee/index.html?op=lugu&rubriik=52&id=19291&number=563
3. "Sepamaa levitas esperantot kogu Pohja-Euroopas" (Sepamaa
disvastigis Esperanton en la tuta Nord-Europo) de Silja Sarv
10.02.2005
http://www.parnupostimees.ee/220205/esileht/artiklid/10053727.php
4. "Emal ja tutrel on salakeel, mida moistavad vahesed" (Patrino kaj
la filino havas la sekretan lingvon kion komprenas nur malmultaj) de
Silja Joon 14.10.2006 (+ foto de Irina kaj Diana Aitai).
http://www.parnupostimees.ee/261006/esileht/artiklid/10068423.php
Pri aliaj gazetoj:
Hodiau la 3-an de februaro aperis interrete en "Koolielu" priesperanta
artikolo origine aperinta en "Tartu Postimees" 19.01.2004
http://www.postimees.ee/190104/tartu_postimees/124250_1.php
Al la artikolo eblas meti komentojn (nun cxe Koolielu ankau).
http://www.koolielu.ee/pages.php/020503,8579
Cetere se vi trovas iun komentinton perspektive tauga por invito al la
movado eblas sendi al la komentinto retleteron (se klaki sur la nomon
de komentinto do malfermigxas "Outlook" por letero kaj tie oni povas
ecx legi la plenan retadreson de la persono).
Komenteblo de artikoloj estas tre bona eblo por esperanto-propagando.
Multajn artikolojn eblas ankau taksi kaj komentoj kaj taksado ambau
montras al gazetaro intereson pri priesperantaj artikoloj.
Ekzemple en "Virumaa Teataja" August, 69, pensiulo, Vosu aldonis
komenton pri finnaj arangxoj en Estonio lerte laudante siajn
esperantajn spertojn.
http://virumaateataja.ee/020505/esileht/arvamus/15024025.php
En "Opetajate Leht" n-ro 42 17.11.2000 aperis artikolo pri eraro en la
lernolibro de la estona lingvo (anstatau la esperanta vorto patro
estas en la lernolibro parto) "Armas 4. klassi emakeeleopetaja" kio
bone uzis eblon por informado pri esperanto.
http://www.opleht.ee/Arhiiv/2000/17.11.00/aine/6.shtml
En "Opetajate Leht" estas ankau rekte esperantaj artikoloj kiel
"Baltimaade esperantopaevad Leedumaal" (Baltiaj Esperanto-Tagoj en
Litovio) de Liidia Pettai
http://wwwopleht.ee/Arhiiv/2004/21.08.04/aine/8.shtml
En "Maaleht" 33(671) 17.08.2000 en la rubriko Kohtumised "Kunstkeelega
mooda maailma" (Per artefarita lingvo lau la mondo) de Sirje Parismaa
http://www.maaleht.ee/LEHT/2000/08/17/kohtumised.html
En "Saarlane" 27.06.2006 "42. Balti Esperanto Paevad Kuressaares" (La
42-a BET en Kuressaare)
http://www.saarlane.ee/uudised/arhiiv/2006/06/27/26326/
Por sercxi estonlingvajn artikolojn pri esperanto uzeblas NETI (per la
vorto esperanto) kaj indas sercxi aparte en cxiu rete alirebla gazeto
ankau.
Peeter Aitai
Peeter
entajpi 3 erarojn. Pardonon. Jen la korektitaj retadresoj:
3. "Sepamaa levitas esperantot kogu Pohja-Euroopas" (Sepamaa
disvastigis Esperanton en la tuta Nord-Europo) de Silja Sarv
10.02.2005
http://www.parnupostimees.ee/220205/esileht/artiklid/10053724.php
Ekzemple en "Virumaa Teataja" August, 69, pensiulo, Vosu aldonis
komenton pri finnaj arangxoj en Estonio lerte laudante siajn
esperantajn spertojn.
http://www.virumaateataja.ee/020505/esileht/arvamus/15024025.php
En "Opetajate Leht" estas ankau rekte esperantaj artikoloj kiel
"Baltimaade esperantopaevad Leedumaal" (Baltiaj Esperanto-Tagoj en
Litovio) de Liidia Pettai
http://www.opleht.ee/Arhiiv/2004/21.08.04/aine/8.shtml
P.A.
Peeter
"Postimees" (01.01.1996-11.02.2007)
Per la vorto "esperanto" las sercxilo donas responde 40 artikoloj sed
en la listo videblas nur 10. Eble Tartuaj esperantistoj havas detalan
bibliografion de la artikoloj en "Postimees" do mi ne komencas pri tiu
jxurnalo doni notojn.
"Sakala" (01.01.2002 - 10.02.2007) - 4 artikoloj
11.10.2003 Hendrik Adamsoni eraklikus hinges peitus urgne talent.
http://www.sakala.ajaleht.ee/220404/nadalalopp/kodulugu/5002547.php
15.05.2004 Esperantisti porm jouab kodukohta (de Kalju Lillepuu)
(pri entombigo kaj nekrologo de Jaan Ojalo)
http://sakala.ajaleht.ee/150504/esileht/uudised/5010707.php
29.10.2005 Timberman unistas Viljandi kunstimuuseumist
(pri esperantisto - artisto)
http://sakala.ajaleht.ee/110207/laupaev/kodulugu/5018335.php
13.12.2006 Luuleklubi ilmutas seitsmenda kogumiku (kunveno dum la 115-
a naskigxa kaj 60-a morta datreveno de Hendrik Adamson)
http://www.sakala.ajaleht.ee/131206/esileht/uudised/5024026.php
"Opetajate Leht"
Krom la artikoloj menciitaj en la antaua mesagxo ankorau
Inglise keelele on alternatiiv (Al la angla lingvo ekzistas
alternativo) de Hillar-Endel Poldoja
http://www.opleht.ee/Arhiiv/2000/17.11.00/tekstid/arvamus/2.html
SLSonumileht ( www.sloleht.ee ) listigas rete 9 artikolojn.
Gravas nur kelkaj:
12.08.1997 Esperanto Eurokeeleks (Pri BET 33 en Haapsalu)
http://www.sloleht.ee/1997/08/12/7433/
09.04.1997 Keel kui Lego
http://www.sloleht.ee/1997/04/09/1602
07.12.2001 Kodus voib raakida ka bislamit voi manksi.
mallonga informo kun indikita fonto kiel Eesti Ekspress
(Pri la letero de la Klerigministerio al la lernejoj kun indiko ke la
hemaj lingvoj povas esti... ... volapuko au esperanto)
http://www.sloleht.ee/2001/12/07/luhiuudised/115426
Eesti Ekspress http://www.ekspress.ee - 5 artikoloj
1. Marko Magi: Kohtunik, ma ei saa teist aru - 1.02.2007
2. Anu Saluaar: Mikael Niemi "Popmuusika a la Vittula". - 18.11.2003
3. Kadri Kousaar: Veneetsiast ilma ilukoneta - 19.09.2003
4. Pekka Erelt: Neeme Ruus - reetur ja reedetu - 5.02.2003
5. Pekka Erelt: Keelemees, kes nagi ette Pearl Harbourit - 16.01.2002
Interesaj (por ni) estas nur la 2 lastaj artikoloj.
Eesti Kirik 23.06.2006
Luhike valus saatus - Hendrik Neemekuru (100 jaroj de naskigxo de
Hendrik Neemekuru - Karl Heindrich Oksermann)
http://www.eestikirik.ee/content/view/1417/149/
Kesknadal http://www.kesknadal.ee - 3 artikoloj
Nadala juubilaar George Soros 75 (de Enn Eesmaa)
http://www.kesknadal.ee/?aid=5835
Nadala juubilaar Paul Ariste 100
http://kesknadal.ee/?aid=4967
Valgamaalane http://www.valgamaalane.ee
3 artikoloj - cxiuj de Liidia Pettai
Baltimaade esperantopaevad toimusid Riias - 08.09.2005 (pri BET 41)
http://uus.www.valgamaalane.ee/090905/esileht/valgamaa/25003817.php
Esperantistid kohtusid Leedumaal - 22.11.2005 (pri la 90-a UK)
http://uus.www.valgamaalane.ee/231105/esileht/25004564.php
Esperantopaevad Saaremaal tutvustasid paikkonda - 25.07.2006 (BET 42)
http://uus.www.valgamaalane.ee/260706/esileht/valgamaa/25006875.php
Maaleht n-ro 1 1.oktobro 1987
En la artikolo Sada saarelehte, tuhat toomelehte 07.12.2006 Juri Aarma
priskribas aperintajn 1000 numerojn de la gazeto menciante ke en la
unua numero en la rubriko Kus ja Kunas estas pri komenco de koresponda
esperanto-kurso
http://www.maaleht.ee/?page=&grupp=artikkel=7356
Temas pri mia anonceto en la unua n-ro de la gazeto kio alportis al mi
reehe 200 leterojn kaj 100 personoj komencis korespondan lernadon
(pluraj, sed ne tre multaj, ankau finlernis).
Peeter Aitai
Peeter
Por plia informado pri Esperanto en la estonlingva medio mi kreis
hodiau estonlingvan blogon en la populara estona portalo Delfi. Mia
uzantonomo tie estas Esperantist kaj do blogo estas de esperantisto.
Cxar la liston de lastaj posxtigoj vidas cxiuj uzantoj (legantoj) de
Delfi-blogarejo, tio estas tre bona eblo por nia reklamo. La du unuaj
enmetitaj artikoloj estas
Eesti esperantistid internetis - Estonaj esperantistoj en interreto
http://blog.delfi.ee/nodo/10730
Eesti esperantistid Wikipedias - Estonaj esperantistoj en Vikipedio
http://blog.delfi.ee/nodo/10732
(al la unua artikoleto estas tie jam ankau komenta aldono).
La adreso de la portala blogejo estas
http://blog.delfi.ee
alirebla ankau per NETI > Portaalid > Delfi > ...
Peeter Aitai
Peeter
Renato Corsetti
> Por plia informado pri Esperanto en la estonlingva medio mi kreis
> hodiau estonlingvan blogon en la populara estona portalo Delfi.
Amike
Renato
Peeter
"Esperanto Eesti ajakirjanduses" ('Esperanto en Estona gazetaro')
http://blog.delfi.ee/node/10735
Cxiuj artikoloj de Esperantist estas legeblaj en unu loko per
http://blogs.delfi.ee/blog/Esperantist
sed cxiuj artikoloj aperas ankau en gxenerala listo de cxiuj artikoloj
(por gxenerala legado) kaj gxuste tio estas la kialo kial mi
entreprenis skribadon tie.
Asertoj ke amasmedio (gazetaro) ne interesigxas pri esperanto povas ja
esti gxenerale veraj sed fakte ekzistas multaj bonaj ebloj por nia
propagando, kion ni dume preskau ne uzas.
Peeterr Aitai
Peeter
aldonas por tiu artikolo ankorau unu ligon.
"Amandus Adamsoni eraklikus hinges peitus urgne talent" de Lembit
Aader 11.10.2003 aperinta en la jxurnalo "Sakala".
http://vana.www.sakala.ajaleht.ee/index.html?op=lugu&id=8990&number=473&rubriik=85
Peeter
En Libroservo de UEA acxeteblas 2 liaj libroj ("Vesperkanto" kaj
"Auli")
P.A.
Peeter
Dum 2 semajnoj aperis en blogarejo de Delfi jam 7 arikoloj pri
esperanto.
Mi ne donas cxi tie adresojn de cxiu artikolo aparte cxar ilin eblas
trovi ankau en unu loko
http://blog.delfi.ee/blog/Esperantist
Cxiu kiu legas artikolon en la gxenerala listo kaj klakas sur la nomon
Esperantist trafas al tiu cxi loko kie troveblas cxiuj priesperantaj
artikoloj (kaj povas sen sercxado legi ankau aliajn). Baldau
kolektigxos en la blogo jam suficxa kvanto da informoj por doni gxian
adreson aldone al diversaj komentoj gazetaraj havantaj iun ligon kun E-
o.
Mi jxus donis en la artikolo ankau ligojn al retkursoj de E-o kaj
estonte necesus aldoni ankau konekteblon al EAE.
Peeter Aitai
Peeter
Jxurnalo Postimees 2007
13.01.2007 aperis artikolo "Kalevipoja vagiteod jouavad India
lugejani" 'Heroajxoj de Kalevipoeg atingas Hindiajn legantojn' de Urve
Eslas en la rubriko Kultuur.
03.03.2007 estas pri-esperanta demando en "Malumang" 'kvizo' (demando
n-ro 3).
http://www.postimees.ee/030307/esileht/meedia/247938.php
P.A.
Peeter
Eesti Päevaleht
http://www.epl.ee
05.11.1997 Eesti post hamab 'Estona Posxto misinformas' (pri
malbonajxoj kun ekspedado de Informoj de EAE al eksterlando)
http://www.epl.ee/artikkel/26438
03.12.1998 Parlez-vouz die neue lingua per all Europa? de Ene Soosalu
(pri la nova lingvo europanto)
http://www.epl.ee/artikkel/45150
26.08.1999 Esperanto keel - uks voimalus 'Esperanto - unu el ebloj' de
Vilma Kala
http://www.epl.ee/artikkel/55724
07.01.2000 M.Kuut:"Olen alati neid laule habenenud" 'mi cxiam hontis
pri tiuj kantoj'
(oni ekscias ke la fama estona kantistino Marju Kuut komencis sian
vojon supren per esperantlingva kanto...)
http://www.epl.ee/artikkel/98298
09.02.2000 Malestuseks 'Memore' (Pri Henrik Seppik)
http://www.epl.ee/artikkel/62814
23.08.2003 Perekond Kääbik 'La Familio Kääbik' de Maarja Kruus (pri
Kalle Vilbaste kaj lia familio)
http://www.epl.ee/artikkel/243433
27.09.2005 Miks ma leiutasin tugikohvri ja mis sellest edasi sai de
Sergo Selder (primoko de grandega reklamo- poresperanta propagando
aperinta 26.09.2005 p.15)
http://www.epl.ee/artikkel/301587
24.10.2006 Tartus avatakse Aleksandr Tulitsenko 65. sunnipaevale
puhendatud naitus 'En Tartu oni malfermas la ekspozicion dedicitan al
la 65-a naskigxdatreveno de Aliksandr Dulicxenko' de Kerttu Rannamae
http://www.epl.ee/artikkel/360003
Peeter Aitai
Peeter
Nuntempe eblas komenti jam preskau cxion aperanta en la reto. Tio
estas bonega eblo aperigi por-esperantajn artikolojn. Necesas elekti
iun aperintajxon (konsilinde lau iu populara temo au ecx lingvo-teman)
kaj kiel komento skribi pri eo. Rigardu ekzemple la 20-an komenton en
http://www.delfi.ee/news/paevauudised/arvamus/article.php?id=15429115&s=0&com=1
P.Aitai
Peeter
Historia bibliografio BIBIS
La bibliografia fako de Arkiva Biblioteko de Estona Literatura Muzeo
estas faranta tre laudindan laboron kaj en interreto troveblas jam iom
da bibliografio historia.
Cetere en la menciita biblioteko estas surslipara kartoteko pri
artikoloj en gazetaro pri periodo 1821 - 1944 sur 2,2 miljonoj
slipoj.
Nun ni povas ekhavi la datumojn pri la jxurnalo "Postimees" 1926,
1930, 1932-1935 en la reto.
http://www2.kirmus.ee/biblioserver/index2.php
Klakante sur "otsing" ni povas eksercxi en la kartoteko
http://www2.kirmus.ee/biblioserver/index2.php?pure_search=yes
Per la vorto esperanto oni ricevas informojn pri 98 artikoloj.
Malgrau tio ke tiutempa E-agado estas bone priskribita en "Informoj de
Esperanto-Asocio de Estonio" estas tio tre gxojiga evoluo.
(Bedaurinde la menciita esperanto-gazeto mem estas al plejparto de
interesigxantoj netrovebla kaj nur malmultaj esperantistoj estas
vidintaj numerojn eldonintajn antau la 2-a mondmilito.)
Peeter Aitai
Peeter
HUMURA TROVO DE ESPERANTO
Jxus aperis en estona portalo Delfi artikoleto "Naljakaid esperanto-
leide" (rigardu la gxeneralan liston de blogoj en http://www.delfi.ee
au pli bone
http://blog.delfi.ee/blog/Esperantist )
Jen la teksto:
"Enigante en Google la vorton esperanto oni ricevas responde la
kvanton 33 700 000 kaj tiu nombro kreskas rapide. Pro tio okazas de
tempo al tempo ke oni trafas al iu stranga pagxo. Tiel ekzemple lau la
adreso
http://www.cavemanscrib.com trovigxas logxejo de prahomoj
popularigxintaj per TV-serialoj de Usona asekura firmao Geico. Post
elsxutigxo frapu (klaku) sur la pordon 1231. Post saluto de prahomo
elektu dekstre malantaue brunan sekcion de kujrejo kaj tie por
rigardado pordon de fridujo. Evidentigxas ke teksto el memorajx-
alfiksaj magnetoj estas en esperanto... (Do asertoj ke esperanto
naskigxis 1887 estas elpensajxo de modernaj homoj, jam prahomoj
scipovis gxin!) "
Ankau tiajn informojn oni povas uzi por atentigi pri ekzisto de
esperanto kaj tiel per retligoj ebligi aliron al pli seriozaj lokoj
de informoj.
P.Aitai
Peeter
ANKORAU PRI KOMENTOJ
Kiel mi jam skribis en la antaua mesagxo sub tiu cxi temo, komentoj
estas nia eblo konstante aperi en gazetaro (almenau en la reta) kaj
fari poresperantan propagandon.
La komento povas esti modesta kaj mallonga sed efika kiel ekzemple tiu
de August Kilk notanta ke li havas dank' al esperanto alilandajn
amikojn:
http://www.virumaateataja.ee/020505/esileht/arvamus/15024025.php
Au komentante lingvan artikolon nur aludo pri esperanto kiel solvo de
lingvaj problemoj:
http://www.delfi.ee/news/paevauudised/arvamus/article.php?id=15429115&s=0&com=1
Elektante artikolon post kio vi metu poresperantan komenton necesas
atenti ke la artikolo estu gxenerale interesa kaj plej bone ecx se
lingva. Krome indas komenti nur gxis kiam estas ankorau aperintaj nur
malmultaj komentoj. Se jam estas 500 komentoj kaj via aperas kiel 501-
a do estas versxajna ke preskau neniu legos tiun komenton ecx se la
artikolo estas tre interesa kaj populara... Tiuokaze indas atendi
sekvan okazon. Se skribi pli profunde do indas indiki sian plenan
nomon cxar tio donas al la komento grave plian valoron (nun estas ja
kutima afero ke oni komente esprimas sian koleran malkontenton esence
anonime, nur malmultaj homoj kiuj rerspondecas pri siaj eldiroj notas
la veran nomon). En fino de komento indas doni ankau iun retligon per
kio oni povas trovi pliajn informojn.
Ankorau iom da ekzemploj:
17.04.2007 aperis en "Postimees" la artikolo "Uus testament tolgiti
vepsa keelde" ('La Nova Testamento tradukita en la vepsan') post kio
rigardu la 5-an komenton
http://www.postimees.ee/170407/esileht/valisuudised/255703.php
17.04.2007 En "Postimees" aperis "Teadlased kardavad inglise keele
pealetungi" ('sciencistoj timas ofensivon de la angla') post kio
rigardu la 2-an kaj la 11-an komentojn
http://www.postimees.ee/170407/esileht/siseuudised/255573.php
18.04.2007 en Delfi "President Ilves opib prantsuse
keelt" ('prezidento Ilves lernas la francan') (indiko pri la origino
en Ohtuleht) rigardu la 12-an komenton
http://www.delfi.ee/news/paevauudised/eesti/article.php?id=15601296
18.04.2007 en "Postimees" "President Ilves opib prantsuse keelt" kaj
tie rigardu la 12-an komenton
http://www.postimees.ee/180407/esileht/siseuudised/255803.php
Ne cxiu kapablas verki artikolojn sed cxiu povas skribi kelkfrazajn
komentojn kaj tiamaniere influi legantojn. Konsilinde estas elekti
artikolon pozitivan kaj komenti ankau en pozitiva spirito, tio havas
pli da efiko.
Se ie aperas iu aparta artikolo pri esperanto do krom komentoj ofte
eblas doni poentojn por montri kiel vi taksas la artikolon. Tio estas
ecx pli simpla afero ol komentado kaj nepre necesas montri sian
intereson per taksado (tio montras al jxurnalistoj ke priesperanta
temo havas interesigxantojn).
Konklude mi refoje diras ke nun ebloj multas. Ne nepre fari grandajn
agojn, faru almenau malgrandetajn, sed faru ilin ofte.
Peeter Aitai
Peeter
Prilingva esploro de Delfi.
Hodiau oni malfermis publikan esploron pri deziro scii aliajn lingvojn
en Delfi http://www.delfi.ee La demando estas: Kiun lingvon vi
dezirus scipovi? Kaj sekvas longa listo de lingvoj. En la listo estas
ankau Esperanto kaj cxi-momente gxi estas elektita de 1% (74
personoj). La vocxdonado dauras.
P.A,
Peeter
NOVAJ ARTIKOLOJ. En la jxurnalo "Virumaa Nädalaleht" aperis longa
ampleksa artikolo de August Kilk. La artikolo donas krom priesperantaj
klarigoj ankau multajn utilajn retligojn. http://www.vnl.ee/pressiteated.php?id=6388
(Mi trovis la artikolon komence en la forumo http://groups.google.com/group/spiritism
kaj de tie kopiis gxin en la blogon Esperantist kiel komento). TES
sukcesis enigi legindajn informojn en la retpagxon de Tartu.
http://kultuuriaken.tartu.ee/?place=1062181863 http://noorteaken.tartu.ee/?place=1062181863
La blogo Esperantist estas nun trovebla al cxiu sercxanto de esperanto
per NETI jam sur la unua respondopagxo. http://blog.delfi.ee/blog/Esperantist
P.Aitai